Sevcilu Pilogirlar! Aydinlanmaya hazir misinuuzz? (Eveeet)... Daha yuksek sesle, AYDİNLANMAYA HAZİR MİSİNUUUZ? (EVEEET). O halde toplimu aydinlatan bir yazima daha başliyabilirum.
İnsanoğlinun 100lerce yildur değuşmeyen bazi özellikleri vardur. Mesela erkekler kendi aralarinda kadinlarla ilcilu konişir iken ben diyim yuzlerce yil sen de asirlardir benzer sorilari sorayi, “Kadinlar ne ister?”, “Kadinlari bi türlu anlamayrum, ya sen?” ve “Saat kaç?” cibi.
Bütun bu sorilarun bir tek anlami vardur. Erkekler kadin ruhundan anlamayi ve birçoğu da saat takmayi.
Kadinlar ve erkeklerun yalnizca fiziçsel corunümleri farkli deyildur, ayni zamanda tüm karar alma mekanizmalarinu etkileyen ve farkli davranişsal tepkileru... (Faruk abi!.. Nereye cidiysun! Dur dur! Aa cittu! Ona dedum, “Ben uzun cumle kuramayrum, ha bi el at da havamiz olsun şu pilog alemunde” diye, adam cumlenun yarisinda çekti cittu. Ula ben bu cumleyi nasil bitireceğum şimdi?)
Neyse efendum, ha bu gada detaya gerek yok daa! Kadinlarla erkeklerun yalnizca fiziçsel cuzellikleri değul ayni zamanda ruh cuzellikleri de farklidur.
Bi erkek olarak bu gonuda ne gada tarafsiz olabilirum bilemeyrum ama bi ornek vermek gerekurse, kadinlar daha ince ruhludir (pimpiriklu), erkekler ise onin tersune daha kalin ruhludir (analituk).
Bu inceluk-kalinluk farki davraniş biçumlerinu de etkiler. Mesela fitbol seyreden bir erkek “Ula o gol kaçar mi!!” diye bağirur (eleştirel yaklaşim). Kadin ise ayni pozisyon içun şunu der “Yeter da! Sabah maç, akşam maç, biktum artık. Kaldir poponi da cezmeye cidelum, hava alalum biraz!” (dirdurcu yaklaşim)
Bi erkek ha bu farkliluklar nedenuyle kadinlarun ne istediğinu biraz zor anlar. Ama çözum yok midur? Asla karamsarliğa kapilmayun sevcilu erkek pilogirlar, bu işun çözumu vardur. Ve bu çözum da diyalogtur. Bol bol diyalog kurmalisinuz ve partnerinizun (sevcilu, kari ya da metres) ne istediğinu ona sormalisinuz. Size faydam deysun diye bu konida yaptiğum ornek diyaloğumu ha buraya yazayrum (Bu kiyağimi da unutmayun).
- Ne iyu ettuk da akşam yemeğu içun restorana celduk di mu karicuğum? (TÜYO 1: Aranizda piroblem varisa, birakun karinuz o akşam yemek yapmasun. Onu cuzel bi restorana cöturun)
- Heee
- Canim eşum suyu uzatir misun? (TÜYO 2: Koniya cirmeden once tatli tatli muhabbet edun)
- Al kocacum
- Aşkim seninle piroblemlerimuz hakkinda konişmak isteyrum. Yani diyalog kurmak isteyrum. (TÜYO 3: Baştan amacinizu soyleyin ki, yapicu bi diyalog kurulsin)
- İyi olur Tarik. Ben çok sıkintiliyum bu diyalog konisunda. Asil piroblemimuz de bu zaten, sen beni hiç dinlemeysun.
- Haklisun canim, bucün Melih’leri cordum. (TÜYO 4: Yumuşak olin, onin suyuna cidun, diyalog kurun)
- Ula Tarik, ben sana, beni hiç dinlemiysun diyorum, sen Melih’ler diysun ama!
- Çok haklisun kariciğum, Melih de bizi hafta sonina eve davet ettu zaten. (Evet, dediğum cibi, yumuşak olin ve diyalogu kesmeyun)
- Tarik, anlamayi misun, evliliğimuz tehlikede senun bu anlayişsizluğun yüzunden.
- Hakli kere haklisun kariciğum. Piravo! (Suyuna cidun, yağciluk edun!)
- Tamam Tarik, tamam, vazgeçtum. K.çunla konuşsaydim daha iyi anlaşiriduk inan.
- (İşte “kadinlar ne ister?” sorisinu sormanin tam zamani. K.çuma da iltifat ettiğune core iyice yumuşadi) Karim sağa bişey soracağum.
- Sor Tarik sor!
- Canim ne istersun? (Tüyo 5: Partnerinuz de bir kadin olduğuna core, ona artik “kadinlar ne ister?” diye genel bi sori sormaniza cerek yok)
- Bi salata bi de diyet kola.
Cordüğünuz cibi, “kadinlar ne ister?” sorisunun eşimdeki karşiliğunu bizzat diyalog kurarak aldum. Kadinlar genelde diyet yaptiklaru içun salata ve diyet kola isteyiler. Herşeyin paşu diyalog ve tatli dil. Ne demuş atalarimuz, "Tatli dil yilanin pile ağzindaki baklayi çikarur".
Boylece asirlardur insanoğlinun kafasinda bir soru işaretu (?) cibi duran “Kadinlar ne ister?” konisunu da aydinlatmuş oldum. Yuce toplimizun bir yazimla daha işul işul aydinlandiğinu corur cibi olayrum. Hoşçakalun daa..
TARİK (Toplum Aydinlaticisu)
{Dil, dışarı üflenen beyin olarak ufuklarımızın boyutunu gösterir.}
Beş duyumuz ve içgüdülerimizle algıladığımız dış gerçeklerin zihnimizde birer gerçeğe dönüşmesi, hatırlanması ve anlatılır biçime girebilmesi için, birer kavram veya hüküm hâline sokulduktan sonra hafızaya kaydedilmeleri gerekir. Beyne birer şifre gibi kodlanarak, yani beyin hücreleri arasında fiziksel ve elektriksel bağlar kurularak kaydedilen bu kavramların oluşumu, daha tâ ana rahmindeyken sesleri tanımakla başlar, doğumdan sonra da önce kelimelere dönüştürülmesi, daha sonra dil kuralları çerçevesinde bir mantıksal sisteme sokulması sürecini yaşar ve bu süreç son nefese kadar süregider. Kız çocuklarında 12–18, erkeklerde ise 14–24 aylıkken çocuğun birkaç yüz kelimelik anadili, anîden açılan bir şifreyle işlevsel hâle gelir.
Bu, kalıtımsal ama soyut olguyu daha iyi anlayabilmek için şimdi hayal gücümüzü kullanarak bir ufuk turu atalım: Yeni Gine’deki balta girmemiş ormanları (cangılları) hayal etmeye çalışalım. Bu botanik cennetler, zengin hayvan türleri, bolca meyve ağaçları ve tatlı su kaynakları ile bezenmiş olsun. Bu ormanlardan birinin tam ortasında dört kişilik bir şempanze ailesi yaşıyor olsun. Bu aile, daha önce ne bir insanla karşılaşmıştır, ne de uygarlıktan bir eserle...
Şimdi de, düşgücümüz sayesinde, üç aylık bir kız çocuğunu, anne sütünden zalimce ayıralım ve Türkiye’den alarak o ormana götürelim. Adını Türkan koyduğumuz bu bebeği, dişi şempanzenin şefkatine teslim edelim. Anne maymun Türkan’ı kabullensin ve emzirmeye başlasın. Bebeğin koruma altına girdiğini gördükten sonra ülkemize geri dönelim.
Aradan tam 6 yıl, 9 ay geçsin. Türkan’ın yedinci yaş gününü kutlamak için ormana tekrar gidelim. Kızımız hayatta kalmış olsun!.. Türkan’ın o çok farklı dış görünüşünü ve yabani tavırlarını kendi hayal gücünüzü kullanarak beyninizde canlandırabilirsiniz. Bizi asıl ilgilendiren, hayati önemi olan lisanla ilgili sorudur: Türkan nasıl bir dil konuşacaktır ya da ne tür bir dilsizliği olacaktır?
Herkesin kabul edeceği gibi, bu çocuğun bizim anladığımız manada mantıklı cümle yapılarından oluşmuş bir dili olmayacaktır. Yani bu yabanıl kız, insanoğluna ait yaklaşık 4 bin dilden hiçbirini konuşmayacaktır. Bunun tek sebebi ise, 7 senedir kendisine tek bir kelime öğretecek bir insanla karşılaşmamış olmasıdır.
Buradan çıkan birinci sonuç şudur: İnsan, anadilini sadece başka bir insandan öğrenebilir. (Bu, en azından şimdiye dek böyle olmuştur. Dil öğretme işini gelecek yüzyılda bilgisayarların veya robotların üstlenebileceği varsayımı bu hükmü şimdilik değiştirmez.) İkinci sonuç: Hiç bir insan tek başına, sistematik bir dil icat ederek bir toplumun anadili yapamamıştır; çünkü dil, insanların toplumsal ihtiyaçlarından doğmuştur ve toplumun ortak kültürüdür.
Aklımıza Türkan’ın şempanzelerin seslerini kolayca çıkarabileceği ve ormanın akustiği içindeki binlerce hayvan sesini belki de rahatlıkla tercüme edebileceği gelebilir. Ama bunların hiçbiri lisan olarak tanımlanamaz. Üçüncü sonuç ise şudur: İnsanı insan yapan özelliklerin başında dil gelir.
Dil, özellikle son 20–30 yılda, bilim adamları ve bilim kadınlarının (ki, bu terimin doğru kullanılışı bilim insanları...) üzerine önemle eğildiği bir araştırma konusu olmuştur. Hayalî Türkan deneyinin imkânsızlığına karşın, konuya değişik açılardan ve ters mantıklar yürütülerek yaklaşılmış ve araştırmalar yapılmıştır. Bunlardan birisi yaklaşık 10 yıl sürmüş ve ilginç sonuçlar doğurmuştur. Türkan yerine, bu kez Tanya adı verilen üç aylık bir şempanze yavrusu, insan yavrusu gibi tüm ihtiyaçları eksiksiz karşılanarak, Amerikalı bir bilim kadını tarafından 7 yaşına kadar eğitilerek büyütülmüştür. Anadil olarak kendisine İngilizce öğretilmeye çalışılan Tanya, 7 yıl sonra sadece 150 İngilizce kelimeyi tamamen anlayacak ve bilgisayarlı bir seslendirme cihazı sayesinde tuşlara basarak kullanabilecek duruma gelmiştir. Konuşan bir bilgisayar kullanılmasının sebebiyse; Tanya’nın beyninin, ses tellerinin ve ağız ve gırtlak yapısının bu sözcükleri telaffuz etmeye uygun olmayışıdır.
Oysa 7 yaşına gelmiş bir insan yavrusu, en az 3.000 kelimeyi anlar, konuşur ve mantıklı bir dil yapısı içinde cümlelendirir. İşte bu beynin kabuğu olan korteksimizin bir hüneri ve yeteneğidir. Bu yetenekle birlikte, yüzlerce ses ve milyonlarca sözcük üretmeye uygun yaratılmış bir gırtlak ve ağız yapısının da rolü büyüktür. İnsanı, Türkan gibi ormanın bir parçası olmaktan kurtarmış ve yeryüzünün görünürde “hâkimi” durumuna getirmiş olan dil; çocuk tarafından işitme, anlama ve taklit etme üçgeni içinde kendiliğinden öğrenilir. İnsanlar ilk çocukluk çağlarını cümle kurmaya başladıkları dönemden itibaren hatırlarlar. O yaşlarda, birkaç yüz sözcükten oluşan bir kelime hazinesine ve anadilinin sözdizimi sistemine -en basit hâliyle- sahip olmuş olan çocuğun hafızasında artık birçok kavram mevcuttur ve bunlar işlerlik kazanmıştır. Çocuk, o döneme kadar gördüğü, işittiği, kokladığı, tattığı ve dokunarak hissettiği beş duyusal algıların ne anlam ifade ettiğini tam çözememişken, onlara verilmiş isimleri öğrenerek bu kavramları zihninde “anlamlandırmıştır”.
Böylesine karmaşık kendini ifade etme faaliyetinin başlaması, hafızadaki o eşsiz ve hızlı giriş-çıkış mekanizmasının sık sık kullanılmasına yol açar. İşte bu tekrarlar düşünmeyi doğurur ve öğrenilen kavramlar (tabii beş duyu aracılığı ile alınan diğer bilgiler de) kalıcı hafızaya ölünceye dek işlenir. Bu nedenle, özellikle 3 yaşına kadar, çocuğun sürekli olarak farklı farklı deneyimler yaşaması son derece önemlidir. Devamlı olarak farklı şekilleri, renkleri, yerleri ve objeleri görmesi, farklı şeylere dokunması, farklı sesler işitmesi ve değişik kokular ve tatlar algılaması; boş ve kullanılmayan nöronları kalıcı ve kullanılır kılacağı için son derece önemlidir. Aksi hâlde; beyin gerektiği kadar deneyim yaşamadığı için, pek çok nöron dumura uğrayacak ve zamanla kullanılmadığı için ölüp gidecektir.
Beynin yüzde yetmiş kapasitesi yaklaşık 3 yaşına kadar oluşmuş olur. Geri kalan yüzde otuzun yirmi beşi ise 7 yaşına kadar tamamlanır. Bilimsel deyimle; bu nörofizyolojik öğrenme süreci -okul çağına kadar- genellikle gözlemsel, işitsel, sezgisel ve hayali verilerle ivme kazanarak devam eder. Okul çağından buluğ çağına kadar çocuğun beyinsel olarak ulaştığı biyolojik, fizyolojik ve lengüistik yapı, sonraki yaşamı için büyük önem taşır. Çocuğun düşünce limitleri ve hayal gücü, o çağa kadar öğrenebildiği anadil düzeyinin ve deneyimlerinin sınırları ile belirlenir. Bir başka ifade ile çocuk, sadece anadili vasıtasıyla bilincine yerleşen kavramların şekillendirdiği bir dünyanın sahibi ve esiri olur. Yani çocuğun iç ve dış dünyasının parametreleri ve koordinatları ancak anadilinin tasvir gücü oranında bir kapasiteye sahiptir.
O hâlde “kişinin dil eğitimi, onun zihinsel kapasitesini daraltacak veya genişletecek bir etki taşır.” Buradan çıkan sonuçları sadece bilmek yetmez. Bu konuda bilinçlenilmesi de gerekir. Çünkü bilmek ve bilinçlenmek ayrı şeylerdir. Son derece zengin kavramlar, yüklü anlamlar ve eşsiz bir kelime hazinesi ile donanmış; işlek, aktif, canlı ve yaygın bir lisan, onu iyi kullananların geniş ufuklara, büyük düşüncelere, sınırsız hayal gücüne ve üstün bir bilince sahip olmalarını sağlar. Kişinin potansiyeli, dilinin potansiyeli ile doğru orantılıdır. Dil zenginliğinin düşünce zenginliği üzerindeki etkisi, bir insanın konuşmasında veya bir ulusun kültür ve uygarlığının eriştiği düzeyde kolayca görülür.
Anadilin kelime zenginliği, devasa düşünce ufuklarının salt etkeni değildir. Zira kelimeler yalın hâlleri ile cansızdırlar; kavramların üzerine yapıştırılmış etiketler gibidirler. Onlardan oluşan cümlelere ruh üflemek ve hükümler oluşturup, düşünceler üretmek, insanın engin hayal gücünü tasvir etmeye olanak veren ve zengin nüansları betimleyebilmiş bir dil ve kültür yapısı ile mümkündür. Çağın repertuarındaki kavramları kendi fikir dünyamıza katabilmek, elbette ki günlük yaşamda kullandığımız 300–400 sözcük ile başarılabilecek bir olgu değildir. Kavram ve fikir fukarası bir dil ve kültür tarafından “programlanmış” bir beyindeki üstün yetenekler, ne yazık ki dil yetersizliği yüzünden boş yere harcanırlar.
Anadilimizi çok iyi öğrenmeli, öğretmeli, sürekli geliştirmeli ve kökeni ne olursa olsun kültür hayatımıza ve günlük konuşma dilimize yerleşmiş kelimeler üzerine ırkçılık yapmamalıyız ki; okuyan, okumaktan zevk alan, öğrenen, düşünen ve yaratıcılığını kullanabilen bireyler olabilelim.
Bütün bunlara rağmen, sağlığını koruyabilmiş ve dil yetersizliğini de gidermiş bir beyne sahip kişinin; akıllı, mantıklı, rasyonel, tutarlı düşünce ve davranışlar göstermesi, öğrenen ve sorgulayan bir yapıya kavuşması daha başka etkenlere de bağlıdır. Bu etkenlerden bazıları doğuştan gelir (kalıtımsal) ve zamanında keşfedilip ortaya çıkarılmaları gerekir ki geliştirilmeleri mümkün olsun. Bu da verilen eğitimin kalitesi ile doğru orantılıdır.
Anadilimiz bizi besleyip büyüten anasütümüzdür.
Ellerim usulca gezinsin saçlarında…
Sen türküler söyle, ben şiirler okuyayım…
Sardunyalarla bezenmiş; küçük balkonumuzda…
Ne bahar ne de yazı yaşayalım…
Senin ruhunun güzelliğiyle oluşmuş,
Beşinci mevsimi hissedelim içimizde…
O güzel türkünün ezgileri dökülüp, karışırken rüzgâra,
Ben senin ellerinden tutayım…
Sonra yüzünün çizgilerine dalsın ellerim…
Burnuna, dudaklarına, göz kapaklarında dolansın ve yüzünün kayganlığında aksın ellerim…
Sen türküler söylerken, yüzünde küçücük bir keşfi yaşasın yüreğim…
2003 yılının en sıcak günleri. Aylardan Agustos. Bir haftalık tatilimizi ailece, Karadeniz Bölgesi'nin batı bölümünde değerlendirmek amacıyla iki araba ile yola çıktığımız günü tam olarak hatırlayamasam da heyecanlı ve keyifli saatler olduğunu bugün bile unutmuyorum.
Samsun, Sinop ve dağ yolunu kullandığımız uzun bir yolculuğun ardından akşam saatlerinde Kastamonu'nun güzel ilçesi, Rıfat Ilgaz'ın memleketi, ''sarı yazma'' diyarı Cide’deyiz. Cide deyince dillere destan koyları da unutmamak gerek..
Sinop’tan yola çıkışımızdan itibaren Cide’de balık yeme isteğinde ısrarcı olmamız nedeniyle yorgunluk ve açlığın had safhada olduğunu midelerimizden gelen seslerden anlıyoruz. Önceden yapılmış bir plan veya rezervasyon olmadığından önceliğimiz kalacak yer sorunun çözülmesi oluyor. Yarım saatlik arayış ve konuştuğumuz insanların tavsiyeleri ile süre kaybetmeden, dört kişilk bir ailenin işlettiği, ''Yalı Otel''de konaklamaya karar veriyoruz.
Kısa sürede yerleşme sonrası aşağıya, dalgaların,ağustos böcekleri vokali eşliğinde gece konseri verdiği sahile iniyoruz. Birkaç tane balıkçı kayığı var etrafımızda sabah erkenden denize açılacağını tahmin ettiğimiz.
İştahla yemek siparişlerini beklerken, göze hitap eden göbek marul, rokalı,nar ekşili, yeşil salatanın bir tanesi tükeniyor ve ikinci salata siparişi veriliyor, balıklar gelinceye kadar. Nar ekşili yeşil salata. En fazla yedi yıl öncesine kadar sadece Çukurova'da bilinen ya da yaygın olarak kullanılan nar ekşisinin salataların vazgeçilmez unsuru olmasının keyfini Cide'de yaşamak, midelerimize bayram ettirirken, nar ekşisini sahiplenmek te kaçınılmaz hoşluk oluyor o an.
Sıcak ve çıtır çıtır taze balıkların gelişiyle mükemmel bir akşam yemeğinin, sanat, edebiyat, tarih sohbetine dönüşmesi geç saatlere kadar devam ederken, zamanın nasıl ilerlediğinin farkına varmadığımız anlaşılıyor. ''Orta halli, yıldızı çok olmasa da temiz bir otel'' yorumunun ardından gelen dinlenme saatleri ertesi gün ki Amasra yolculuğuna zinde olarak başlamamızda büyük rol oynuyor. Sabah olduğunu, horoz sesinden anlıyoruz. Evet, Denizli'nin meşhur horozu Cide'ye kadar gelmiş. Araba, kamyon, yüksek sesle konuşan insanlarla , klakson, seslerini duymaya alışık kulaklarıma değişik geliyor horoz ötüşü. İlk kez duyuyor olmasam da farklılık hissediyorum.
Yine deniz kenarında, ayaklarımızı uzattığımızda dalgaların ıslatacağı kadar yakın, uçsuz bucaksız mavilikler ve karşı tepeye sıralanmış evlerin, ağaçların görüntüsünde kahvaltı yapmak, balıktan dönen tekne ve insanları gezdiren kayıkları izlemek, ancak yaşandığında anlatılabilecek güzellikler hissettiriyor. Kokuları ve tazeliklerinden doğal ortamda yetiştirildikleri anlaşılan, domates,salatalık, mis kokulu naneler, kahvaltı saatlerini uzatsa da yola çıkma zamanının geldiğini hatta geçtiğini fark ederek hızlanıyoruz.
Amasra'ya doğru yoldayız artık. Bir..iki..üç…o da güzel, bunu da çekeyim darken denize girme keyfine varamıyorum.Dağlara yaklaştıkça, manzaranın muhteşemliği, mavi ile yeşilin tarifsiz güzelliği, açıklarda süzülen gemilerin seyrini doyumsuz hale getiriyor.. Her denizcinin hiç olmazsa bir kere mutlaka görmek istediği koylardan olan '' Gideros koyu''nu tepeden izlerken, koyda kulaç atanlara kıskançlık ve gıpta ile bakıyoruz. Bakarken de dalından kopararak böğürtlen yemeyi ihmal etmiyoruz.
Cide'nin sembolü, ''sarı yazma''lı nineler, teyzelerin, deniz gözlü çocukların el salladıkları,köylerden geçerken, doğanın güzelliğini, baltanın az girdiği ormanlık alanları ve yeşilin tonlarını görmek mutlu ediyor, Amasra'ya doğru yol alırken..
Fırsatım olursa daha uzun süreli gelme sözü veriyorum kendime, Rıfat Ilgaz'ın memleketi, ''sarı yazma'', ''Gideros koyu'' simgeli, güzel Cide'ye. Gelecek yıllar için sağlık diliyorum hep birlikte keyifle gelmek için Cide'ye. Ve, hala gitmemiş, görmemiş olanlar varsa, daha fazla zaman kaybetmeden mutlaka gidin, görün diyorum Cide'yi. Hiç olmazsa bir kere görün, eşsiz güzellikteki koyları, ince kumlu denizi, mavi ile yeşilin tonlarını. Ve görmeden gelmeyin Gideros Koyu'nu.
Mutlaka gidin…Rıfat Ilgaz'ın memleketine, ''sarı yazma'' diyarı, ''gideros koyu'' simgeli CİDE'ye.
resim kaynağı: cide.gov.tr sitesidir.
O sabah aslında uyanmam hiç de kolay olmamıştı.. Uykusuz ve terden yapış yapış bir halde güne başlamanın keyif verecek nesi olabilirdi ki? Söylene söylene bindiğim arabamın radyosunu açtığımda Barbara Streisand’ın en sevdiğim şarkılarından birisi olan “The Way We Were” çalıyordu. Onun o yumuşacık ve insanın yüreğindeki en gizli noktalara dokunan sesi, aralık pencerelerden sokağa yayılıyordu. Bu naif melodinin hücrelerimden içeri sızmaya başladığını ve yavaş yavaş keyfimin yerine geldiğini şaşırarak fark ettim. İşlerine yetişmek için koşuşturan insanların asık suratları ve yolun açılmasını bekleyen araçların korna sesleri yavaş yavaş silinmeye başladı. Yoğun gri sisten duvarları olan bir tünele girdim.
Tünelin sonunda pırıl pırıl bir gökyüzü beni bekliyordu. Pencereden usulca içeri süzülen güneş, tenimi acıtmadan ısıtıyordu. İşe geç kalmaktan dolayı duyduğum endişeden de, sırtımdan süzülen terin yakıcı neminden de eser kalmamıştı artık. Arabamla yemyeşil bir ovanın içinde ilerliyordum şimdi. “The Way We Were” ün notaları, bulutlarda yankılanıp yağmur olup üzerime dökülüyor, rüzgarla oradan oraya savruluyordu adeta… Gökkuşağından oluşan bir köprünün altından geçerken, yanımda bana eşlik eden kuşlarla selamlaşıyorduk.
Evet! Her birimiz için , bulunduğumuz bir yol vardı. Bu yolculuk sırasında şaşkın, hayran ya da umarsızca ilerlerken bir kısmını kendi isteklerimize göre şekillendirebilmekle birlikte, yolun bizler için hazırladığı iyi ya da kötü sürprizlerle karşılaşıyorduk zaman zaman… Yıllar öncesinden yaşamla ilgili bir benzetme anımsıyorum ama kaynağı aklımda değil: ”Yaşamda bir otobüs (belki de tren) kullanır gibisindir. Bu yolda ilerlerken zaten kendi varlığından haberdar olmaya başladığın anda, yanında birileri vardır. Zaman ilerledikçe yol kenarında yeni yolcular el sallayarak durmanı ve onları da yanına almanı isterler. Onları da seve seve yol arkadaşı edersin kendine. Varlıklarıyla ve sevgileriyle güç verirler sana. Sonra… Sonra bir gün gelir birileri o otobüsten inmek zorunda kalır ya da sen bile isteye onları indirirsin ve yoluna devam edersin; bazen de devam etmek zorunda kalırsın”
Aslında düşünüldüğünde ne kadar da doğru; değil mi? İnenlerle, binenlerle, yolda patlayan lastiklerle, bir nefeslik molalarla, sarp rampalarla, sahil kenarını izleyen rotalarla ve tutmayan frenlerle; yaşam aslına bakarsanız tam da anlatılan gibi değil mi basite indirgediğinizde? İçin sızlayarak inenlere veda edersin. Bir daha asla senin yanında olamayacaklarını bile bile, onlardan sonra yolculuğun boyunca artık hep boş kalacak olan o koltuklara bakarsın; gözlerin dolar. Yeni koltuklar eklersin; ama boşalanları bir türlü söküp atamazsın bir yol kenarı ıssızına… Dingin kumsalları ya da serin ağaç gölgelerini özlersin; anarsın sık sık… “Yol” dur bu ne de olsa; sağı solu hiç belli olmaz…
Bilinmeyenin yarattığı merak ve belki biraz da hayal gücüyle, kafamda bundan sonrası için çok daha güzel bir rota çizdim kendime. Daha mavi, daha yeşil, daha beyaz… Biliyorum… Gene düşündüğüm gibi gitmeyecek bir çok olay. Hiç de beklemediğim aksiliklerle karşılaşacağım. Durup dinlenmem ya da alternatif yolları denemem gerekecek. Hatta belki de yolumu kaybedeceğim. Tam “Kayboldum!” dediğim sırada beklemediğim keşiflerde bulunacağım. Bir bebeğin gülümsemesinden, mum ışığının şarabın kızılındaki aksini izlemekten ve yosun kokusundan keyif almaktan vazgeçmeyeceğim son nefesime kadar…
Müziğin son notaları teker teker dökülürken, arkamdan çalan bir korna sesiyle irkildim. Gökkuşağı köprü ve nota yağan bulutlarla vedalaşma zamanı gelmişti. Gerçek hayatta “yeşil ışık”, geçmemizin zamanı geldiğini anlatıyordu ne de olsa…Arada sadece tek bir fark vardı; bu sefer hareket etmekte hiç acele etmedim. Gülümseyerek direksiyonu kavradım.Yola çıkma zamanı gelmişti. Yeniden…Kendi yoluma…
1935 yılında İngiltere’de hayat olağan bir şekilde devam etmektedir.
Ben her sabah kirpik diplerime çekiyorum seni. Gözümün kavisinde uyuyor oluyorsun daha. Kırpmıyorum gözlerimi uyanırsın diye. Sabah mahmurluğuyla gözümün bebeğine sarılıyorsun.
Ben her sabah saçlarıma sürüyorum seni. Biraz yosun, biraz limon ve biraz da deniz kokuyorsun. Ve savuruyorum yürürken saçlarımı. Her adımda içime doluyorsun.
Ben her sabah avuç içlerime saklıyorum seni. Kader ve hayat çizgilerim arasından bana gülümsüyorsun. Yüzüme yaklaştırıyorum elimin ayasını. Yüzün kadere dönük, hayata hiç bakmıyorsun.
Ben her akşam kareli bir örtü üzerine ekmek ve su koyuyorum senin için. Hep eksik hep eksik kalıyorsun. Baş parmağım ve işaret parmağımın açıverince, soframdaki tuz oluyorsun.
Ben her gece "iyi geceler" diliyorum sana. Sesimi duymuyorsun. Ben gözlerimi kapıyorum, gözkapaklarıma hapsoluyorsun. Ellerimi gözlerime bastırdıkça "gitme" diye, çoğalıyor çoğalıyorsun.
Ben tüm gün içimde taşıyorum seni. Gün sonunda içimden taşıyorsun. Gözümün kavisinde daha fazla tutamıyorum seni, akıyorsun. Akıp saçlarıma bulaşıyorsun. Ellerimi saçlarımda gezdiriyorum avuç içlerimde ıslanıyorsun. Sonra bir güneş yükseliyor ellerimden kurutuyor herşeyi. Sen gün sonunda yaraya basılan tuz oluyorsun...
Mesai saatine beş dakika kala şirket kapısından hızlı adımlarla girer. Ne de olsa hızlı adım işe istekli ve hazır olmanın simgesidir ona göre. Orta yaşı geçkin. Hafızası sapasağlam. Ama ya ruhu? Tanıdıkça, adeta boynunu eğmiş, buruşmuş bir gelincik gibi. İçindeki kırılganlığın tersine, dış görünüş son derece köşeli, kaskatı. İşte yine saçlar aynı şekilde sımsıkı bağlanmış, yüzünde göze batmayan bir makyaj, üzerinde bir zamanlardan kalma ciddi ama temiz, ütülü tayyör... Hep dimdik yürür, belli birine bakmadan. Sanki başının üstünde bir kitap taşıyordur. Gördüklerine kibar bir"Günaydın" demeyi esirgemez, ama gerisi de gelmez. O selamlaşma bile muhatabına lütuf gibi gelir zaten. Ama bir profesyonellik sayar bunu, ve "profesyoneller" lüzumsuz samimiyet içine girmez öyle her önüne gelenle…
Kapısını açar. Anahtarı kapının dışında bırakır, sırf "içerde çalışan biri olduğu hemen göze çarpabilsin" diye ama tahmin edilebileceği gibi, anahtarının ucundan öyle süslü bir şey sarkmaz. Anahtarın üzerinde oda numarası vardır, hepsi bu.
İlk durağı masasıdır. "Bir profesyonelin masası böyle olmalı" der. Belki ağzından dökülmez bu sözcükler ama öyle hissettirdiği kesin…Masanın sağ köşesinde en son yapılan işin dosyasını tutar. Birbirinden ayrık sayfalar, birbirinin tam üzerine getirilmiş, neredeyse el değmeden hazırlanmış gibi sahibini bekler. Ortada sade bir masa takvimi, elde yapılacak işler için ise hemen sağ elin uzanma mesafesinde silgi ile uçları sipsivri açılmış iki kurşunkalem bulunur. Öyle ya, birinin ucu kütleşirse, diğeri hemen imdada yetişmeli, lüzumsuz vakit kaybı yaşanmamalıdır. Bu ihtimaller hesaba katıldığında, profesyonel dediğinin hep bir yedeği bulunur. Ama üçüncü bir yedek tutulmaz, bu israfa girer olsa olsa. Bu olmazsa olmazların dışında elbetteki iş yerindeki masanın üstünde çiçek, böcek, biblo, miblonun yeri yoktur, masanın gerisindeki panoya dağınıkça serpiştirilmiş kameraya garip garip gülen aile fotoğraflarının, lüzumsuz beylik lafların da. "Profesyoneller" özel hayatlarını ve dünya görüşlerini böyle uluorta sergilemez.
Masaya çok yakın bir yerde ise büyük harflerle dikkat çeken "Gelen Evrak" ve "Giden Evrak" bölümleri bulunur. Buradaki dosyalar müsait bir zamanda itinayla numaralanır, tematik ve kronolojik olarak ayrı ayrı dosyalanır.
Sabah ilk iş olarak masasının üzerini kolonyaladığı selpağıyla güzelce siler. Masa temizliği bittikten sonra, sıra pencereleri pür telaş açmaya gelir. Pencereyi açınca dünyaya açılmaz ama. Kuş cıvıltılarını, meltem sesini duymaz. Varsa yoksa işi için gereken oksijeni alabilmektir gayesi!!!…
İş koltuğuna hep aynı şekilde oturur. Sanki piyano çalar gibi. Tam ucunda. Ama öyle rahat bir görüntü vermez, aksine görünmez bir diken üstünde gibi. Ama ona sorsanız, o önündeki işe böyle daha iyi yoğunlaşabildiğini söyler.
Sıra çalışmaya başlamak üzere bilgisayarı açmakta. Bilgisayarla arası iyi değil. Ona güvenmediği için daha sıkı basar tuşlara. Bilgi işlemcilerin korkulu rüyasıdır ama bilmez! Bir işlem bitmeden diğerine geçmek istediğinde defalarca bastığından hep bir problem çıkar. Bir de psikolojik olarak hep kötü bir şeyler olacağı beklentisi olduğundan bilgisayar da er geç boyun eğer bu beklentilere, ikide bir çöker, virüs girer, programlar kaybolur…
İşini titiz yapar, ertesinde çifter çifter kontrol eder. Yaptığı iş genelde beğenilir, saygı görür. Ama o bir sonraki işine aynı gergin ruh haliyle başlar, "Her şey bir profesyonele yakışır şekilde dört dörtlük olmalı" Eskaza ufacık bir hata yapsa tekrar tekrar özür diler. Kendi dışında aynı kadroda birinin yaptığı işi değerlendirmesi istendiğinde ise olumsuzlukları olumlu yönlerden daha fazla görür. Tirada başlar, bir kasedi yuvasına yerleştirip "çalıştır" düğmesine basmışsınız gibi başlar bir bir yapılacakları saymaya...
Telefonla yaptığı iş konuşmalarına kibarca "Alo, buyrunuz efendim" diye başlar. O an hangi ruh halinde olursa olsun ser verip sır vermez bu ses. Ama konu işle ilgiliyse sesinin serbestçe dalgalanmasına elbette izin verir. Mesela kendini tanıtmadan iş talebinde bulunanlara haddini görüntüde-kibarca- bildirir, "Kiminle görüştüğümü anlayamadım, arzu etsem, isminizi bağışlayabilir misiniz?" Karşı taraf bu fena halde gerilmiş ses karşısında ezik büzük kendini tanıtır ama talebini sözcüklerden maksimum ekonomi ile ve bir an önce bu gerginlikten kurtulmak üzere yapar. O ise iş hayatında telefon konuşmalarının kısa ve özlü olması gerektiğini savunduğundan, konuşmanın ani bitişinden hiç mi hiç rahatsızlık duymaz.
Geçici olarak odasına ikinci bir kişi yerleştirildi mi, onunla iletişimini yine minimumda tutar. O kişi onun için ha başka bir odadadır, ha onun odasında…Bu davetsiz misafir ne kadar ısrar ederse etsin, yaşça ondan ne kadar küçük olursa olsun, ona sadece isimle hitap etmeyi reddeder, sonuna hanım ve bey' i ekleyiverir. Bu sözcükler onun ağzından çıktığında bir saygı ifadesinden olmaktan çıkar, konuştuğu kişiyle arasına aşılmaz bir camdan duvar örer. Öyle ki oda arkadaşı hapşırsa "çok yaşa" demek bile ona laubalice gelir, kazara elinden bir şey düşse, gözlüklerinin üzerinden öyle bir bakar ki düşüren kendini büyük bir suç işlemiş gibi hissedebilir. Artık sinek kanat çırpsa kendinden bilir. Bu istenmeyen ikinci kişinin yanına biri hatır sormaya veya dertleşmeye gelse, rahatsız olduğunu önündeki işi sesli yapmaya başlayarak ifade eder. Misafir bu beklenmedik tepki karşısında binbir özür dileyip süklüm püklüm dışarı çıkmak zorunda kalır. Zaten bu yaptığından sonra ikinci kez aynı büyük hatayı işleyen görülmemiştir…
Bölüm içi sosyal fona katılmaz. Hediye verirse karşı tarafın yükümlülük altına gireceğini, kimseyi zor duruma düşürmek istemediğini düşünür. Kutlama veya taziyesini olabilecek en kısa sürede ve konu kimi ilgilendirirse ilgilendirsin eşit mesafede ve neredeyse aynı yüz ifadesiyle yapar. Fazlası "profesyonellik"e sığmaz!
Gün boyu sessizce ve zamanında önündeki işini yapar bitirir. Mecburen oda dışına çıktığında ayaküstü sohbetlere ve komşu odalardan yükselen kahkahalara şaşıp kalır. Ne vardır bu kadar gülünecek? İşler savsaklanıyor mutlaka bir yerlerde, bu kendini bilmez kişilerin amirleri uyuyor mudur bir yerlerde, anlayamaz bir türlü….
Akşam olur. Mesai biter. Masasını sabah bulmak isteyeceği şekilde, düzgün bırakır. Makyajını tazeler. Çantasının fermuarını gönül rahatlığıyla kapatıp, çantayı yavaşça omzuna atar. Odadan çıkmadan boy aynasına şöyle bir bakar, "her şeyi düzgün duruyor mu?" diye. Yüzüne kondurduğu o tipik kozmetik gülümsemeyle, orta hızda adımlarla servis arabasına biner. Kendini koltuğa bırakır, günü kazasız belasız bitirmiş olmanın verdiği o engin huzurla... Saatine bakar, beş dakika sonra teker dönecek ve araba onu bir sonraki güne daha verimli başlaması için dinleneceği evine bırakacaktır…
Bazılarımız ona baktıkça düşünürüz, "İnsanlar kendinden önce yaratılmış kavramları kendi mizaçlarıyla nasıl tekrar doldurup kendi yaşamlarını ona göre nasıl şekillendiriyor ve etrafına nasıl yansıtabiliyor" diye. Kavramların salt biçimlere indirgenebildiğini veya öyle takdir görebildiğini farketmek veya ciddiyeti profesyonellikle bu denli bağdaştırabilmek tedirgin eder. Bazılarımız ise kişinin düşündürdüğüne değil, kişinin kendisine takılır kalır. Kendini ve işini gücünü bırakır, "O bu kadar işkolikken pardon –dilim sürçtü- profesyonelken- Acaba emekliliği nasıl olur?" diye acımayla karışık bir merak duygusuyla, büyüteç altına alıp "özellikle" izler onun bu günlük hallerini ve sohbet esnasında konuyu ona ve onunla ilgili bize göre "ilginç", ona göre "profesyonel" bir noktaya getirip kazır hafızalara. Görünen o ki kendini ne kadar görünmez kılmaya çalışırsa çalışsın, görünürlük derecesi zannettiğinden çok yüksektir. Üstelik o "profesyonel" halleriyle her gün bir kere daha hepimize ispatlar ki "Bekçi Murtaza" bir tek o düşündürücü kitabın unutulmaz kahramanı değildir…
